Cymbały to jeden z najpopularniejszych instrumentów perkusyjnych, który od wieków zachwyca swoim charakterystycznym, wibrującym brzmieniem. W niniejszym poradniku przyjrzymy się bliżej budowie, rodzajom i technice gry na tym niezwykłym instrumencie. Dowiesz się jak dobrać odpowiednie cymbały do stylu muzycznego oraz jak dbać o ich utrzymanie. Odpowiemy też na pytanie, czy lepiej wybrać cymbały akustyczne czy elektryczne.
Kluczowe wnioski:
- Cymbały wyróżniają się bogatym spektrum barw dźwiękowych i szerokimi możliwościami wykorzystania w muzyce.
- Wybierając cymbały, warto zwrócić uwagę na rodzaj i wielkość talerzyków.
- Aby grać na cymbałach, trzeba opanować specyficzną technikę uderzania w talerzyki.
- Cymbały wymagają regularnego strojenia i konserwacji.
- Zarówno cymbały akustyczne, jak i elektryczne mają swoje zalety.
Budowa i dźwięk cymbałów
Cymbały należą do grupy instrumentów perkusyjnych. Ich charakterystyczne brzmienie powstaje dzięki uderzaniu w pary małych, metalowych talerzyków zwanych płytkami. Płytki zamocowane są na stalowych prętach lub sznurkach rozpiętych nad drewnianą skrzynką rezonansową. Im większa skrzynka, tym niższy dźwięk wydawany przez cymbały.
Liczba płytek w cymbałach waha się od kilkunastu do kilkudziesięciu par. Są one ułożone w dwóch rzędach - dolnym i górnym. Płytki dolne są grubsze, a ich brzmienie niższe. Cieńsze płytki górne dają wyższy dźwięk. Uderzając jednocześnie w oba talerzyki, uzyskuje się charakterystyczne brzmienie instrumentu.
Możliwości artykulacyjne cymbałów są bardzo szerokie. Zmieniając siłę uderzenia, miejsce uderzenia na talerzyku oraz jego kierunek, grający może wydobyć z instrumentu wiele odcieni barwowych i dynamicznych.
Tryby drgań
Istnieją dwa podstawowe tryby drgań talerzyków cymbałów:
- drgania symetryczne "na wdechu" – powstają przy uderzaniu w środek talerzyka,
- drgania asymetryczne "na wydechu" – przy uderzaniu bliżej krawędzi.
Świadome wykorzystanie obu trybów pozwala uzyskać szeroką skalę barw dźwiękowych.
Rodzaje cymbałów i ich zastosowanie
Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów cymbałów, które różnią się budową, brzmieniem oraz zastosowaniem.
Najpopularniejsze są cymbały koncertowe. Mają zwykle od 15 do 30 par talerzyków. Ich skrzynka rezonansowa jest stosunkowo duża, dzięki czemu instrument może swobodnie pracować w niskim i średnim rejestrze. Stosuje się je solo oraz w zespołach kameralnych.
Cymbały symfoniczne posiadają znacznie więcej talerzyków – od 30 do 60 par lub nawet więcej. Ich skrzynka rezonansowa jest bardzo duża, co pozwala uzyskać potężne, pełne brzmienie. Te instrumenty znajdują zastosowanie w orkiestrach symfonicznych.
Mniejsze od poprzednich są cymbały kameralne, mające od 10 do 20 par talerzyków. Ich brzmienie jest jaśniejsze i bardziej krystaliczne, przez co świetnie nadają się do muzyki kameralnej i solowej.
W jazzie często spotyka się niewielkie cymbały jazzowe, charakteryzujące się metalicznym, perkusyjnym brzmieniem. Posiadają zwykle od 8 do 15 par talerzyków.
Jak dobrać cymbały do stylu muzycznego
Wybierając cymbały, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim styl muzyczny, w jakim będzie się na nich grać. Od tego zależy bowiem wielkość instrumentu, liczba talerzyków oraz rodzaj skrzyni rezonansowej.
Do muzyki klasycznej najlepiej nadają się cymbały koncertowe lub symfoniczne. W jazzie czy rocku sprawdzą się mniejsze cymbały jazzowe. Do muzyki folkowej polecane są cymbały kameralne o jasnym, krystalicznym brzmieniu.
Równie ważny jest zakres częstotliwości, w jakim cymbały mają pracować. Im niższe dźwięki, tym większa musi być skrzynka rezonansowa.
Dobierając cymbały, warto też zwrócić uwagę na wielkość i grubość talerzyków. Im grubsze płytki, tym głębsze, ciemniejsze brzmienie.
Technika gry na cymbałach krok po kroku
Opanowanie techniki gry na cymbałach wymaga czasu i cierpliwości. Podstawą jest nabycie wprawy w precyzyjnym uderzaniu pałeczkami w talerzyki.
Uderzenia wykonuje się nadgarstkiem, przy sztywnym przedramieniu i luźnym ramieniu. Ruch powinien być z nadgarstka, a nie z łokcia czy barku. Należy kontrolować napięcie mięśni, by grać swobodnie i z odpowiednią dynamiką.
Ćwiczyć trzeba zarówno grę pojedynczych dźwięków, jak i pasaże oraz akordy. Ważne jest opanowanie różnych artykulacji - legato, staccato czy uderzeń damper pedałem.
Ćwiczenia gam i pasaży pozwolą rozwinąć biegłość palców i nadgarstka. Etudy kształcą natomiast umiejętność polifonii i niezależności rąk.
Systematyczne ćwiczenie, cierpliwość i samodyscyplina są kluczem do opanowania techniki gry na tym niełatwym instrumencie.
Cymbały akustyczne czy elektryczne - co wybrać
Na rynku dostępne są zarówno tradycyjne, akustyczne cymbały, jak i cymbały z przetwornikami, wzmacniającymi i modulującymi dźwięk. Każdy z tych rodzajów ma swoje wady i zalety.
Cymbały akustyczne cechuje naturalne, pełne brzmienie i szeroka skala barw. Nie wymagają zasilania, są bardziej trwałe i tańsze. Ich wadą jest ograniczona głośność i możliwości modulacji dźwięku.
Cymbały elektryczne dają większe możliwości kształtowania brzmienia i głośności. Można na nich grać przez wzmacniacz i uzyskiwać efekty dźwiękowe. Wadą jest zasilanie elektryczne i większa zawodność.
Na początku nauki lepiej wybrać tańsze cymbały akustyczne. Z czasem można rozważyć zakup droższych, elektrycznych w celu poszerzenia możliwości brzmieniowych.
Pielęgnacja i konserwacja cymbałów
Aby cymbały zachowały dobrą kondycję i brzmienie przez lata, wymagają systematycznej pielęgnacji i konserwacji.
Codziennie po grze należy przetrzeć talerzyki i ramę miękką szmatką, usuwając odciski palców i kurz. Raz w tygodniu warto przetrzeć każdą płytkę płynem do czyszczenia srebra.
Co jakiś czas trzeba dokręcać poluzowane śruby mocujące talerzyki i sprawdzać naciąg sznurków. Luźne elementy mogą powodować niepożądane dudnienie i brzęczenie.
Kluczowe jest regularne strojenie instrumentu, najlepiej przy użyciu stroika. Nawet niewielkie odchylenia od właściwego nastroju pogarszają jakość brzmienia cymbałów.
Dbałość o cymbały i systematyczna konserwacja pozwolą cieszyć się ich pięknym dźwiękiem przez wiele lat.
Podsumowanie
Cymbały to niezwykły instrument o bogatych walorach brzmieniowych. Ich charakterystyczny, wibrujący dźwięk pozwala wydobyć szeroką gamę barw i nastrojów muzycznych. Dostępne są różne rodzaje cymbałów - od niewielkich, kameralnych po potężne instrumenty symfoniczne. Każdy meloman powinien przynajmniej raz usłyszeć na żywo to wyjątkowe brzmienie.
Gra na cymbałach wymaga opanowania specyficznej techniki, precyzji ruchów i dużej wprawy. Systematyczne ćwiczenie podstawowych umiejętności pozwoli jednak każdemu rozwinąć swój warsztat gry. A satysfakcja z opanowania tego niełatwego instrumentu jest ogromna.
Warto zadbać o regularną konserwację i strojenie cymbałów. Pozwoli to zachować ich doskonałą kondycję i brzmienie na długie lata. Dbając o swój instrument, grający okazuje też szacunek dla jego twórców i tradycji.
Cymbały na stałe wpisały się w historię i kulturę muzyczną wielu narodów. Ich ponadczasowe piękno brzmieniowe zachwyca kolejne pokolenia melomanów i artystów. To instrument, który zawsze warto mieć w swoim muzycznym uniwersum.
Tagi
Udostępnij artykuł
