Co to jest operetka? To lekki i pogodny gatunek muzyczno-teatralny, który powstał w połowie XIX wieku. Łączy w sobie elementy śpiewu, tańca i dialogów mówionych. Fabuła operetki zazwyczaj opiera się na wątkach miłosnych i komediowych. Za ojca operetki uważany jest Jacques Offenbach, który stworzył wiele klasycznych dzieł tego gatunku. Operetka szybko zyskała popularność w całej Europie, a jej rozwój przypadł głównie na przełom XIX i XX wieku. W tym artykule przyjrzymy się bliżej historii, cechom i najważniejszym dziełom operetki.
Kluczowe wnioski:
- Operetka to lekki i pogodny gatunek łączący śpiew, taniec i dialogi.
- Jej fabuła skupia się na wątkach miłosnych i komediowych.
- Za ojca operetki uważany jest Jacques Offenbach.
- Operetka zyskała popularność w XIX wieku w całej Europie.
- W artykule przyjrzymy się historii, cechom i dziełom tego gatunku.
Operetka - historia powstania
Początki operetki sięgają połowy XIX wieku we Francji. Jej bezpośrednim protoplastą była opera komiczna oraz wodewil. Nazwa "operetka" pojawiła się po raz pierwszy w 1855 roku, kiedy to kompozytor Florimond Ronger skomponował utwór zatytułowany "La princesse de Trébizonde". Jednak za ojca nowego gatunku uważany jest Jacques Offenbach, który w latach 50. i 60. XIX wieku stworzył wiele popularnych operetek w Paryżu. Do jego najważniejszych dzieł należą m.in. "Orfeusz w piekle", "Piękna Helena" i "Hoffmanowe opowieści".
Wkrótce operetka z Francji rozprzestrzeniła się na całą Europę. Swój złoty okres przeżywała na przełomie XIX i XX wieku. Powstawały wówczas liczne operetki w Wiedniu, Budapeszcie, Pradze i Warszawie. Do najwybitniejszych twórców tego gatunku w tym czasie należeli m.in. Franz Lehár, Emmerich Kálmán, Oscar Straus czy Franciszek Lehár. Tematyka operetek koncentrowała się wokół lekkich, komediowych wątków obyczajowych i miłosnych. Gatunek ten cieszył się wielką popularnością aż do lat 30. XX wieku.
Rozwój operetki w Polsce
W Polsce operetka pojawiła się w połowie XIX wieku za sprawą warszawskich teatrów. Pierwszą polską operetką był "Paweł i Gaweł" autorstwa Aleksandra Fredry z 1860 roku. Największą popularność zdobyła jednak na przełomie XIX i XX wieku. Do najsłynniejszych polskich twórców operetek zaliczani są m.in. Mieczysław Fogg, Jerzy Petersburski czy Julian Tuwim.
Polskie operetki często czerpały z folkloru, kultury i historii naszego kraju. Przykładem może być bardzo popularna operetka "Księżniczka czardasza" Michała Willnera z librettem Anatolija Fiodorowa. Akcja tego musicalu osadzona jest w scenerii Zakopanego i Tatr.
Operetka - główne cechy gatunku
Co to operetka? Jest to lekki, pogodny i dowcipny gatunek muzyczno-teatralny. Łączy w sobie elementy śpiewu, tańca i dialogów mówionych. Najważniejsze cechy operetki to:
- Lekka, komiczna fabuła oparta na wątkach miłosnych i obyczajowych
- Prosta, łatwa w odbiorze muzyka, często z wpływami tańców narodowych
- Obecność arii, duetów, ansambli wokalnych i chórów
- Występowanie elementów baletowych - taniec odgrywa istotną rolę
- Przewaga partii śpiewanych nad mówionymi dialogami
W odróżnieniu od opery, muzyka w operetce pełni raczej funkcję rozrywkową, a nie jest nośnikiem głębokich treści i emocji. Typowe dla operetki są też "numery", czyli wyodrębnione sceny ze śpiewem i tańcem.
Operetka - najpopularniejsze dzieła
Do najsłynniejszych i najchętniej wystawianych operetek w historii tego gatunku należą:
"Orfeusz w piekle" Jacques'a Offenbacha (1858)
Jedno z najwcześniejszych arcydzieł Offenbacha, które ugruntowało popularność operetki. Zawiera szereg przebojów, takich jak słynny "Can-can".
"Wesoła wdówka" Franza Lehára (1905)
Uważana za jedną z najlepszych operetek w historii. Opowiada historię młodej wdowy po ambasadorze, która musi się zmierzyć z zalotnikami. Z tej operetki pochodzi przebój "Usta milczą, dusza śpiewa".
"Księżniczka czardasza" Michała Willnera (1934)
Jedna z najpopularniejszych polskich operetek, osadzona w klimatach Zakopanego i Tatr. Zawiera znane pieśni "Umówiłem się z nią na dziewiątą" i "Ta ostatnia niedziela".
"My Fair Lady" Fredericka Loewe (1956)
Słynny musical oparty na sztuce Bernarda Shawa "Pigmalion". Łączy elementy operetki z musicalem. Zekranizowana wersja z 1964 r. z Audrey Hepburn jest uważana za jeden z najlepszych filmów muzycznych w historii.
Operetka - styl muzyczny i fabuła
Muzyka w operetce charakteryzuje się lekkością i przystępnością w odbiorze. Często wykorzystuje elementy tańców narodowych - walca, polki czy czardasza. Melodie są proste, wpadające w ucho i chwytliwe. Pojawiają się żwawe rytmy, charakterystyczne dla muzyki tanecznej.
Typowe dla operetki są też melodyjne arie (często w formie coupletów), ansamble wokalne, duety i tercety. Ważną rolę odgrywają chóry. Orkiestra zazwyczaj składa się z tradycyjnych instrumentów smyczkowych, dętych, perkusji i fortepianu.
Fabuła operetki koncentruje się zwykle na lekkich, komediowych wątkach obyczajowych i miłosnych. Pojawiają się motywy zalotów, flirtów, zazdrości i nieporozumień. Akcja osadzona jest najczęściej w świecie arystokracji lub mieszczaństwa.
Operetka - najsłynniejsi twórcy
Do najwybitniejszych twórców operetki w historii należą:
- Jacques Offenbach - twórca klasycznych operetek w Paryżu, m.in. "Orfeusz w piekle" i "Piękna Helena"
- Johann Strauss (syn) - wiedeński kompozytor słynnych operetek "Zemsta nietoperza" i "Księżniczka czardasza"
- Franz Lehár - autor ponadczasowej "Wesołej wdówki", tworzył głównie w Wiedniu
- Emmerich Kálmán - węgierski mistrz operetki, kompozytor m.in. "Księżniczki czardasza" i "Hrabiny Maricy"
- Franciszek Lehár - polski kompozytor ("Złoty róg", "Manewry jesienne") i dyrygent
W Polsce do grona wybitnych twórców operetek należeli m.in. Mieczysław Fogg, Julian Tuwim, Jerzy Petersburski, Michał Willner czy Artur Gold.
Operetka - różnice w stosunku do innych gatunków
Operetka różni się od innych pokrewnych gatunków muzyczno-teatralnych:
| Opera | - poważna, dramatyczna fabuła - skomplikowana muzyka - brak dialogów mówionych |
| Musical | - większe znaczenie tańca - bardziej nowoczesna muzyka - pełniejsza integracja muzyki z akcją |
| Rewia | - brak ciągłej fabuły - luźno powiązane sceny i numery |
Podsumowując, operetka charakteryzuje się lekkością i pogodnym nastrojem. Łączy ze sobą śpiew, taniec i dialogi w przystępnej formie. Jej korzenie sięgają połowy XIX wieku, a rozkwit przypadł na przełom wieków. Do dziś pozostaje popularnym i lubianym gatunkiem muzyczno-teatralnym.
Podsumowanie
Operetka to wdzięczny i pogodny gatunek łączący w sobie śpiew, taniec i elementy komedii. Jej historia sięga połowy XIX wieku, kiedy to we Francji zaczęły powstawać pierwsze utwory określane mianem operetek. Prawdziwy rozkwit przeżyła jednak na przełomie XIX i XX wieku, gdy tworzyli tacy kompozytorzy jak Offenbach, Lehár czy Kálmán.
Czym charakteryzuje się operetka? Przede wszystkim lekką, dowcipną fabułą opartą na wątkach miłosnych, melodyjną muzyką z elementami tańców narodowych oraz dużym udziałem partii śpiewanych. Znane operetki, jak „Księżniczka Czardasza” czy „Wesoła wdówka” do dziś cieszą się popularnością na całym świecie.
Operetka zdobyła też uznanie w Polsce, gdzie powstawały takie dzieła jak „Księżniczka czardasza” Willnera, czerpiąca z folkloru Tatr. Polscy twórcy, jak Lehár, Fogg czy Petersburski wnieśli istotny wkład w rozwój tego gatunku.
Podsumowując, operetka to lekki i pogodny gatunek, który ma już ponad 150-letnią tradycję. Jej popularność nie słabnie, a melodie do dziś wpadają w ucho i bawią publiczność na całym świecie. Z pewnością warto bliżej przyjrzeć się tej ciekawej formie muzyczno-teatralnej.
Tagi
Udostępnij artykuł
