Polonez taniec to jeden z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych tańców narodowych Polski. Jego geneza sięga renesansu, a przez wieki rozwinął się w wyrafinowaną formę, kojarzoną z polską kulturą i tradycją. W niniejszym artykule przybliżymy historię poloneza, opiszemy jego cechy charakterystyczne i metrum muzyczne, a także wyjaśnimy, jak prawidłowo tańczyć ten utwór. Zapraszamy do lektury!
Kluczowe wnioski:- Polonez wywodzi się z XVI-wiecznej Polski i jest jednym z symboli polskości.
- Cechuje go uroczyste, dostojne tempo i charakterystyczne metrum 3/4.
- Podstawowy układ taneczny opiera się na kroczku i chodzie poloneza.
- Dawniej tańczony był w specyficznych strojach i zgodnie z etykietą dworską.
- Dziś polonez kojarzy się głównie z tańcem na studniówkach.
Geneza poloneza - skąd wziął się ten taniec narodowy?
Polonez to jeden z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych tańców narodowych Polski. Jego historia sięga czasów renesansu, kiedy to zaczął rozwijać się na dworach polskiej szlachty w XVI wieku. Wówczas polonez tańczono przy akompaniamencie lutni lub innych instrumentów, a jego nazwa wywodzi się prawdopodobnie od słowa "Polak".
Początkowo polonez miał skoczny, żywy charakter. Z czasem jednak przekształcił się w bardziej dostojny i wolniejszy taniec, co odpowiadało etykiecie panującej na ówczesnych dworach. Stał się jednym z ulubionych tańców polskiej szlachty, tańczonym podczas uroczystości i balów. Upowszechnił się na terenie całej Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
W XVIII wieku polonez przeżywał swój złoty okres. Rozwinął się w wyrafinowaną formę tańca dworskiego, zyskując rangę niemal obowiązkowego otwarcia wszelkich balów i uroczystości w dobie polskiego oświecenia. Ze względu na patriotyczne konotacje, stał się symbolem polskości i wyrazem dumy narodowej, szczególnie w okresie zaborów.
Dziś polonez postrzegany jest przede wszystkim jako tradycyjny taniec studniówkowy, kojarzący się z polską kulturą i tożsamością. Jednak jego bogata historia i znaczenie dla polskiego dziedzictwa narodowego są o wiele głębsze.
Rozwój poloneza na przestrzeni dziejów
Aby lepiej zrozumieć historię poloneza, warto przyjrzeć się, jak zmieniał się on na przestrzeni kolejnych stuleci:
- XVI w. - narodziny poloneza jako skocznego tańca dworskiego
- XVII w. - ewolucja w stronę wolniejszego, bardziej dostojnego tańca
- XVIII w. - rozkwit poloneza jako tańca narodowego
- XIX w. - manifestacja polskości poprzez taniec w dobie zaborów
- XX w. - polonez głównie jako taniec studniówkowy
Widać więc, że przez stulecia polonez ewoluował zarówno pod względem formy, jak i znaczenia. Był zawsze ściśle związany z polską kulturą i tradycją szlachecką. Dlatego do dziś pozostaje jednym z symboli polskości.
Charakterystyka i cechy poloneza jako tańca
Polonez charakteryzuje się dość powolnym, dostojnym i uroczystym tempem. Jego metrum to 3/4, czyli trzy długie dźwięki na takt. Często grano go w tonacji As-dur, co dodatkowo podkreślało podniosły nastrój.
Do podstawowych figur i kroków poloneza należą:
- kroczek poloneza - drobny krok przestawiany w przód
- chód poloneza - posuwisty krok do przodu
- pas poloneza - boczny przesuw zachowujący rytm
- balansé - kołysanie ciała na boki
Taniec opiera się więc na prostych, ale pełnych gracji ruchach. Dawniej oprócz podstawowych figur istniało wiele ozdobnych wariacji kroków i układów. Poloneza tańczono parami, trzymając się za ręce. Cechowała go precyzja i elegancja ruchów.
Muzyka do poloneza
Do najbardziej znanych kompozytorów polonezów należeli m.in. Michał Kleofas Ogiński, Karol Kurpiński czy Henryk Wieniawski. Swoje wersje tego tańca stworzyli również Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko. Polonezy chopinowskie należą do szczytowych osiągnięć tego gatunku i do dziś są chętnie wykonywane.
Czytaj więcej: J.S. Bach – Wielki Mistrz Muzyki Barokowej | Życiorys
Metrum i rytm w polonezie - jak się tańczy?
Aby poprawnie zatańczyć poloneza, należy przede wszystkim opanować jego charakterystyczne metrum 3/4. Oznacza ono, że w każdym takcie mieszczą się 3 długie dźwięki. Taniec ma więc dość powolne, ale zarazem pełne gracji tempo.
Podstawowe kroki to kroczek i chód poloneza. Kroczek wykonuje się przesuwając stopę do przodu - lewą, prawą, lewą. Chód to już dłuższy krok do przodu lewą stopą. Cały czas zachowujemy rytm 3/4, poruszając się płynnie i z godnością.
Trzymanie partnera i prowadzenie jest bardzo istotne. Tancerze muszą dopasować się do siebie i tańczyć w harmonii. Dawniej przestrzegano ścisłych reguł dotyczących układu tanecznego i figur. Dziś polonez jest zazwyczaj bardziej swobodny, choć wciąż pełen gracji.
Ćwiczenia przed tańcem
Aby dobrze opanować poloneza, warto najpierw poćwiczyć same kroki bez partnera. Można to robić np. licząc głośno razem z muzyką, by lepiej wyczuć rytm 3/4. Ćwiczyć należy zarówno kroczek, jak i chód oraz balansé. Układy taneczne dobrze jest też przećwiczyć najpierw "na sucho".
Figury i układy taneczne charakterystyczne dla poloneza
Polonez można tańczyć na wiele sposobów - od prostych figur po bardziej skomplikowane układy. Oto kilka podstawowych wariantów figur tanecznych w polonezie:
- marsz parami dookoła sali
- kręcenie się w parach w miejscu
- zmiana partnera i powrót do pierwotnej pary
- ukłon w stronę partnerki i przejście pod uniesionymi rękami
- "korytarze" utworzone z par, przez które przechodzą tancerze
Dawniej istniało znacznie więcej skomplikowanych figur poloneza - gwiazdy, łańcuchy, wielokrotna zmiana partnerek itp. Dziś najczęściej ogranicza się do prostszych wariantów. Możliwe jest jednak także wykonanie popisowych układów przez bardziej zaawansowanych tancerzy.
Polonez w układzie studniówkowym
Na studniówce polonez zazwyczaj rozpoczyna część oficjalną balu. Wykonuje go rodzicielska para wraz z dyrektorem szkoły. Następnie dołączają uczniowie tworząc większe figury - koła, gwiazdy itp. Po tej oficjalnej części zaczyna się zabawa taneczna.
Strój i etykieta przy tańczeniu poloneza
Dawniej polonez był tańcem dworskim, więc panowały przy nim określone reguły dotyczące ubioru i zachowania. Panie nosiły odświętne, szerokie suknie z krynolinami lub tournure. Panowie - kontusze, żupany i buty ze szpomami.
Obowiązywała także etykieta:
- tancerze witają się ukłonem przed tańcem
- pan prowadzi partnerkę trzymając ją za rękę
- ruchy mają być pełne gracji i dostojeństwa
- na parkiecie należy zachować powagę
Dziś ubiera się odświętne, lecz wygodne stroje. Nie obowiązują już tak ścisłe reguły zachowania, choć nadal należy tańczyć z godnością i elegancją.
Polonez na przestrzeni wieków - ewolucja historyczna
Przez stulecia polonez ewoluował, zmieniając formę i znaczenie. Początkowo był skocznym tańcem dworskim, z czasem stał się bardziej uroczysty. Oto najważniejsze momenty w jego historii:
| XVI w. | Narodziny poloneza jako tańca renesansowego |
| XVII w. | Ewolucja w kierunku wolniejszego, dostojnego tańca |
| XVIII w. | Rozkwit poloneza w czasach polskiego oświecenia |
| XIX w. | Manifestacja polskości poprzez taniec w dobie zaborów |
| XX w. | Polonez głównie jako taniec studniówkowy |
Jak widać, przeszedł długą drogę od renesansowego tańca dworskiego po współczesny taniec okolicznościowy. Jednak przez cały czas był nierozerwalnie związany z polską kulturą i tożsamością.
Polonez to taniec wyjątkowy - ma bogatą historię i od wieków jest jednym z symboli polskości. Warto go pielęgnować i przekazywać kolejnym pokoleniom.
Podsumowanie
Polonez taniec to jeden z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych tańców narodowych Polski. Wywodzi się z czasów renesansu, kiedy to zaczął rozwijać się na dworach polskiej szlachty w XVI wieku. Przez wieki ewoluował - z żywego tańca dworskiego stał się bardziej powolnym i dostojnym utworem, manifestującym polską tradycję i tożsamość.
Poloneza charakteryzuje metrum 3/4 oraz proste, ale pełne gracji kroki - kroczek, chód i balansé. Dawniej w jego trakcie przestrzegano ścisłych reguł dotyczących ubioru, zachowania i układów tanecznych. Dziś polonez kojarzy się głównie z tradycyjnym tańcem otwierającym studniówkę.
Przez wieki polonez był nieodłącznym elementem kultury polskiej szlachty, a w czasie zaborów stał się wręcz manifestacją polskości. Do dziś pozostaje jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli polskiej tradycji i dziedzictwa narodowego.
Warto zgłębiać wiedzę na temat poloneza i przekazywać ją młodszym pokoleniom, aby ten wyjątkowy taniec pozostał żywą cząstką polskiej kultury. Jest on bowiem niezwykle cennym elementem naszego dziedzictwa historycznego.
Tagi
Udostępnij artykuł
