Symfonia Co To jest jedną z najważniejszych i najbardziej rozwiniętych form muzycznych. Jest skomponowanym utworem na dużą orkiestrę, zazwyczaj składającą się z instrumentów smyczkowych, dętych, perkusyjnych i innych. Symfonia ma zwykle kilka odrębnych, ale powiązanych ze sobą części. Jej celem jest wyrażenie szerokiego spektrum emocji i idei muzycznych. W tym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest symfonia, jakie są jej główne elementy i rozwój na przestrzeni wieków.
Kluczowe wnioski:- Symfonia to rozbudowany wieloczęściowy utwór przeznaczony na dużą orkiestrę.
- Składa się zazwyczaj z 3-4 odrębnych, ale tematycznie powiązanych części.
- Wykształciła się w XVIII wieku i osiągnęła swój szczyt w twórczości kompozytorów wiedeńskich.
- Dawała kompozytorom duże możliwości wyrazu artystycznego i emocjonalnego.
- Dziś symfonia jest jedną z najważniejszych form koncertowych w muzyce poważnej.
Symfonia - definicja i rodzaje
Symfonia to rozbudowana kompozycja muzyczna na orkiestrę, najczęściej składającą się z instrumentów smyczkowych, dętych, perkusyjnych i innych. Jest jedną z najważniejszych form muzyki instrumentalnej, która rozwinęła się w okresie klasycyzmu wiedeńskiego w XVIII wieku.
Symfonia składa się zazwyczaj z 3 lub 4 odrębnych, ale tematycznie powiązanych ze sobą części zwanych satzami. Poszczególne satzy różnią się nastrojem, tempem, metrum i formą muzyczną. Klasyczna symfonia rozpoczyna się szybkim satzem o charakterze sonatowym, po którym następuje wolniejszy lyricki satz. Kolejny jest najczęściej menuetem lub scherzem, a finał stanowi szybki, werwowy satz.
Istnieje kilka głównych rodzajów symfonii, które wykształciły się na przestrzeni dziejów. Są to m.in. symfonia klasyczna, romantyczna, programowa czy też modernistyczna. Różnią się budową, instrumentacją, stylem i charakterem.
Symfonia klasyczna
Klasyczna symfonia ukształtowała się w twórczości kompozytorów szkoły mannheimskiej i wiedeńskiej w XVIII wieku. Cechuje ją przejrzysta, logiczna budowa oparta na zasadzie kontrastu. Składa się zazwyczaj z 4 satzów: szybkiego, wolnego, menueta i finału.
Historia i rozwój symfonii
Symfonia wywodzi się z suity instrumentalnej i concerta grossa, czyli skontrastowanych utworów łączących grupę solistów z orkiestrą. Początkowo była utworem na małą orkiestrę smyczkową. W XVIII wieku rozwinęła się w wieloczęściowy poemat instrumentalny.
Za twórcę symfonii uważany jest włoski kompozytor Alessandro Scarlatti. W latach 20. XVIII wieku symfonię rozwinęli kompozytorzy szkoły mannheimskiej: Johann Stamitz i Carl Stamitz. Nadali jej jasną, klasyczną formę z kontrastującymi częściami.
Szczyt rozwoju osiągnęła w twórczości klasyków wiedeńskich: Haydna, Mozarta i Beethovena. Rozbudowali ją o partie instrumentów dętych, wprowadzili bogatszą melodykę i harmonikę. Beethoven nadał jej heroiczny, dynamiczny charakter.
Symfonia w romantyzmie
W epoce romantyzmu symfonia stała się polem ekspresji uczuć i idei. Kompozytorzy jak Brahms, Mahler, Czajkowski rozbudowywali jej formę, wprowadzali disonanse, rozwijali tematykę programową.
Czytaj więcej: Piotr Czajkowski kompozytor wielkich dzieł muzycznych
Elementy i budowa symfonii
Podstawowymi elementami każdej symfonii są: obsada wykonawcza, ilość i kolejność części oraz materiał dźwiękowy, na który składają się tematy melodyczne. Typowa symfonia klasyczna była pisana na orkiestrę smyczkową, instrumenty dęte i perkusję.
Składała się zazwyczaj z 4 odrębnych części - satzów:
- 1. Szybki satz sonatowy
- 2. Liryczny, wolny satz
- 3. Menuet
- 4. Szybki finał
Materiał dźwiękowy opierał się na 2-3 kontrastujących tematach melodycznych, przetwarzanych w procesie rozwojowym.
Najsłynniejsi kompozytorzy symfonii
Do najwybitniejszych twórców symfonii w historii muzyki należą:
| Joseph Haydn | 104 symfonie, "Ojciec symfonii" |
| Wolfgang Amadeusz Mozart | 41 symfonii, m.in. "Jowiszowa" |
| Ludwig van Beethoven | 9 symfonii, m.in. Heroiczna i IX "z Odą do radości" |
W romantyzmie symfonie tworzyli m.in. Brahms, Mahler, Czajkowski, Bruckner. W XX wieku rozwijał ją m.in. Shostakowicz.
Najpopularniejsze symfonie w historii
Do najwybitniejszych i najczęściej wykonywanych symfonii w historii należą:
- Symfonia nr 40 g-moll KV 550 W.A. Mozarta
- Symfonia nr 5 c-moll op. 67 L. van Beethovena
- Symfonia nr 9 d-moll op. 125 L. van Beethovena ze słynnym finałem "Oda do radości"
- Symfonia nr 5 e-moll op. 64 P. Czajkowskiego
- Symfonia „Niedokończona” h-moll F. Schuberta
Utwory te należą do kanonu arcydzieł muzyki symfonicznej. Stanowią repertuar najważniejszych koncertów i festiwali muzycznych na świecie.
Wpływ symfonii na rozwój muzyki
Symfonia odegrała kluczową rolę w rozwoju muzyki instrumentalnej od XVIII wieku. Stała się wzorcową formą łączącą wieloczęściową budowę z bogactwem wyrazu artystycznego.
Dawała kompozytorom możliwość tworzenia rozbudowanych dzieł o wyszukanej strukturze harmonicznej i tematycznej. Rozwinęła brzmienie orkiestry symfonicznej.
Miała wpływ na powstanie poematu symfonicznego, koncertu instrumentalnego i innych form. Dziś jest nadal jedną z najważniejszych form koncertowych w muzyce poważnej.
„Symfonia to świat dźwięków, który obejmuje wszystkie inne światy” - Hector Berlioz
Podsumowanie
Symfonia Co To jest formą muzyczną, która odegrała kluczową rolę w rozwoju muzyki instrumentalnej od XVIII wieku. Jest wieloczęściowym utworem przeznaczonym na orkiestrę symfoniczną. Składa się zazwyczaj z 3-4 kontrastujących ze sobą części zwanych satzami. Wykształciła się w twórczości kompozytorów szkoły mannheimskiej i wiedeńskiej, a swój szczyt osiągnęła u Haydna, Mozarta i Beethovena.
Symfonia stała się polem do wyrażania idei i uczuć za pomocą środków czysto instrumentalnych. Jej rozbudowana forma pozwalała łączyć elementy polifoniczne, homofoniczne, taneczne i wirtuozowskie. Dawała ogromne możliwości rozwoju tematyki, przetworzeń motywicznych, modulacji i kontrastów. Dlatego uważana jest za jedną z najdoskonalszych form w dziejach muzyki.
Najsłynniejsze symfonie stworzyli m.in. Haydn, Mozart, Beethoven, Brahms, Mahler i Czajkowski. Do kanonu arcydzieł należą symfonie Beethovena, zwłaszcza Heroiczna i IX z finałową „Odą do radości”. Popularnością cieszą się też symfonie Mozarta, Haydna, Schuberta i wielu innych mistrzów. Dziś symfonia pozostaje ważną częścią repertuaru filharmonii i festiwali muzycznych.
Podsumowując, symfonia to wyjątkowa i fascynująca forma instrumentalna, która ukształtowała rozwój muzyki artystycznej od XVIII wieku. Jej znaczenie, bogactwo i różnorodność sprawiają, że wciąż inspiruje kompozytorów i publiczność koncertową.
Tagi
Udostępnij
