Cechy Klasycyzmu to zespół reguł i zasad, które zdominowały literaturę i sztukę europejską w XVII i XVIII wieku. Klasycyzm nawiązywał do ideałów antyku greckiego i rzymskiego oraz renesansu, kładąc nacisk na harmonię, symetrię i prostotę. Charakteryzował się również racjonalizmem, obiektywizmem i dążeniem do ponadczasowości. W literaturze przywrócono sztywne zasady gatunkowe, a styl miał być jasny i przejrzysty. Jeśli chcesz poznać klasycyzm od podszewki, ten artykuł dostarczy Ci wszystkich najważniejszych informacji.
Kluczowe wnioski:
- Klasycyzm czerpał inspiracje z kultury antycznej Grecji i Rzymu.
- Głównymi zasadami były racjonalizm, harmonia i dążenie do uniwersalizmu.
- W literaturze przywrócono reguły gatunkowe i hierarchię stylistyczną.
- Idealizowano piękno, ład i symetrię.
- Język miał być jasny, prosty i zwięzły.
Klasycyzm nawiązuje do antyku i renesansu
Klasycyzm jako prąd kulturowy zdominował sztukę i literaturę europejską w XVII i XVIII wieku. Jego cechą charakterystyczną było czerpanie inspiracji z antyku greckiego oraz rzymskiego, a także z włoskiego renesansu. Klasycyści uważali, że w okresie tych epok narodziły się ponadczasowe ideały piękna, harmonii i ładu, do których należy powrócić. Dlatego programowo nawiązywali do greckich i rzymskich wzorców w rzeźbie, architekturze czy malarstwie. W literaturze również poszukiwano inspiracji u autorów antycznych, jak Homer, Sofokles czy Horacy. Renesans był źródłem fascynacji humanizmem, antropocentryzmem i harmonijnym pięknem człowieka.
Najważniejsze było jednak nie tylko czerpanie motywów z antyku, ale przede wszystkim próba naśladowania antycznego ideału harmonii, równowagi i symetrii we wszystkich dziedzinach sztuki. Dlatego klasycyzm akcentował też samą dbałość o formę i kompozycję dzieła. Miało ono wyrażać ponadczasowy ład, oparty na matematycznych proporcjach. To odróżniało go od baroku, epoki poprzedzającej klasycyzm, kojarzonej z przepychem, asymetrią i chaos emocjonalnym.
Nawiązania do mitologii
Inną ważną cechą klasycyzmu było częste czerpanie z mitologii greckiej i rzymskiej. Artyści chętnie przedstawiali sceny z udziałem bogów, herosów i mitycznych stworzeń. Malowali obrazy na motywach mitów, rzeźbili posągi bogów lub dekorowali nimi architekturę. W literaturze antyczni herosi pojawiali się jako postacie dramatów, poematów i powieści. Dzięki temu dzieła zyskiwały uroczysty, niemal sakralny charakter, co odpowiadało dążeniu klasyków do wzniosłości i ponadczasowości.
Powrót do hierarchii gatunków literackich
Klasycyzm w literaturze oznaczał przede wszystkim powrót do sztywnego podziału na gatunki i rodzaje literackie. Każdy gatunek miał ściśle określone reguły, których należało przestrzegać. Hierarchicznie najważniejsze były tragedia i epos, uznawane za "wysokie". Niżej stały komedia i satyra ("niskie"), a najmniej doceniano lirykę. Gatunki mieszane, jak tragikomedia, były zdecydowanie potępiane. Liczyły się przede wszystkim dzieła "wielkie": poematy, dramaty i powieści.
Klasycyści hołdowali zasadzie trzech jedności w dramacie: akcji, miejsca i czasu. Fabuła musiała być logiczna, prawdopodobna i moralna. Język utworów cechowała prostota, jasność i poprawność stylistyczna. Unikano emocjonalnych wynurzeń, gwałtownych namiętności i fantastyki. Liczyły się rozum, logika i obiektywizm. Dlatego wielu badaczy określa klasycyzm mianem "literatury rozumu".
Czytaj więcej: Hymn Co To i Jaka Jest Jego Znacząca Prawda
Rygorystyczne reguły i zasady tworzenia
Klasycyzm narzucał artystom szereg rygorów formalnych i ograniczeń. Najważniejsze było podporządkowanie dzieła z góry ustalonym regułom kompozycji, budowy i stylu. Nie liczyła się swoboda twórcza, lecz bezwzględne posłuszeństwo normom. Przykładowo, dramat musiał przestrzegać zasady trzech jedności i podziału na 5 aktów. Epos powinien naśladować strukturę dzieł Homera. Malarze i rzeźbiarze z kolei wiernie kopiowali wzorce antyczne.
Twórczość podlegała ocenie krytyków, badających zgodność dzieła z obowiązującymi regułami. Normy obejmowały nie tylko kompozycję, ale też język i stylistykę. Zalecano prostotę, jasność i precyzję językową. Klasycystyczny kanon piękna zakładał też idealizację, symetrię i harmonię przedstawianych postaci lub scen. Odrzucano wszystko, co uznawano za brzydkie, niskie lub trywialne.
"Reguły są konieczne i trzeba im się podporządkować. Bez nich nie byłoby prawdziwych arcydzieł" - Nicolas Boileau
Dążenie do uniwersalizmu i ponadczasowości
Klasycyści wierzyli, że istnieją pewne ponadczasowe ideały i wartości, wspólne dla całej ludzkości. Uznawali uniwersalizm i ponadczasowość za najważniejsze kryteria wielkiej sztuki. Dlatego tworzyli dzieła, które miały trafiać do odbiorców w różnych epokach, nie tylko ich współczesnych. Unikano tematów zbyt szczegółowych, lokalnych czy przemijających. Liczyły się tylko wielkie, ogólnoludzkie problemy i wartości.
Stąd częste nawiązania do mitologii i historii antycznej. Uznawano je za symboliczny nośnik prawd ponadczasowych. Antyczni herosi i bogowie służyli do poruszania uniwersalnych problemów moralnych czy egzystencjalnych. Nawet jeśli akcja dzieła działa się współcześnie, to zawsze musiała zawierać jakiś wymiar uniwersalny. Tylko w ten sposób literatura i sztuka mogły stać się nieśmiertelne, zdaniem klasyków.
Obiektywizm i racjonalizm jako główne zasady
Klasycyzm propagował postawę obiektywizmu i racjonalizmu. Uznawano, że prawdziwa sztuka powinna opierać się na rozumie, logice i obserwacji, a nie na uczuciach czy wyobraźni. Dzieło miało przedstawiać świat takim, jaki jest naprawdę, a nie takim, jaki jawi się w marzeniach czy fantazjach. Liczyła się prawda obiektywna, a nie subiektywne przeżycia jednostki. Stąd charakterystyczny brak liryzmu na rzecz epickości czy dramaturgii w literaturze.
Punktem wyjścia była zawsze racjonalna analiza rzeczywistości i natury ludzkiej. Uczucia mogły pojawić się w dziele, ale musiały wynikać logicznie z przedstawionych zdarzeń i sytuacji. Nie akceptowano gwałtownych namiętności, irracjonalnych zachowań czy nagłych zwrotów akcji. Wszystko musiało być psychologicznie uzasadnione i prawdopodobne. Stąd częste określanie klasycyzmu jako "sztuki rozumu".
Precyzyjny język i dbałość o formę wypowiedzi
Język dzieła klasycystycznego musiał odznaczać się precyzją, jasnością i prostotą. Odrzucano zawiłość barokową, niejasne metafory, dwuznaczności czy aluzje. Liczyła się komunikatywność i styl dopasowany do treści. W dramacie język postaci musiał odzwierciedlać ich pochodzenie i status społeczny. Epos wymagał stylu wzniosłego, odpowiedniego dla tematyki heroicznej. Satyry - stylu rubasznego i szyderczego. Dbano o poprawność językową i stylistyczną.
Równie ważna była dbałość o formę wypowiedzi. W poezji przywiązywano wagę do rymu, rytmu i strofiki. W dramacie liczyła się konstrukcja aktów i scen. W malarstwie i rzeźbie konieczna była harmonia kompozycji. We wszystkich dziedzinach sztuki panował kult pięknej formy. Miała ona wyrażać porządek moralny i intelektualny. Brzydota formy uznawana była za przejaw chaosu i niemoralności.
Podsumowanie
Klasycyzm to niezwykle ciekawy i ważny rozdział w dziejach kultury europejskiej. Jego główną cechą było czerpanie wzorców z antyku greckiego i rzymskiego oraz z włoskiego renesansu. Klasycyści wierzyli w istnienie ponadczasowych ideałów, takich jak harmonia, symetria czy ład. Dlatego tworzyli dzieła racjonalne, obiektywne i uniwersalne. W literaturze przywiązywano wagę do reguł gatunkowych, a język miał być jasny i komunikatywny.
Cechy Klasycyzmu to przede wszystkim rygor, surowe zasady i normy obowiązujące w każdej dziedzinie sztuki. Nie liczyła się inwencja twórcza, ważne było podporządkowanie regułom. Liczyły się tylko gatunki "wysokie", jak tragedia czy epos. Sztuka miała wyrażać ponadczasowe ideały i wartości. Dlatego klasycyści często sięgali do mitologii, nadając swym dziełom uniwersalny wymiar.
Klasycyzm to nurt niezwykle rygorystyczny, wręcz dogmatyczny. Jednak dzięki temu powstały arcydzieła literatury, malarstwa, rzeźby i architektury, które zachwycają do dziś. Warto poznać tę epokę, by zrozumieć jej osiągnięcia, ale też ograniczenia. To fascynująca podróż do czasów, gdy w sztuce liczył się przede wszystkim rozum, reguły i dążenie do doskonałości formalnej. Gorąco zachęcam do pogłębienia wiedzy na temat klasycyzmu!
Tagi
Udostępnij
