Fagot instrument to drewniany instrument dęty, który od wieków jest nieodłącznym elementem orkiestr symfonicznych. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowany, warto poznać tajniki jego budowy, brzmienia i historii. W tym artykule znajdziesz wszystkie najważniejsze informacje o tym, czym jest fagot, jak powstał, jak się na nim gra i jaką pełni rolę w muzyce.
Kluczowe wnioski:- Fagot ma bardzo charakterystyczny, niski i "pomrukujący" dźwięk.
- Instrument ten wywodzi się z XVI-wiecznych wersji o nazwie dulcjan i szalmowa fletnia.
- W orkiestrze zazwyczaj gra na nim jeden muzyk - fagocista.
- Fagot wymaga lat treningu, by opanować specyficzną technikę gry.
- Jest nieodłącznym elementem utworów kompozytorów takich jak Mozart czy Beethoven.
O budowie fagotu
Fagot instrument muzyczny to drewniany instrument dęty o bardzo charakterystycznej i rozpoznawalnej budowie. Składa się z dwóch głównych części - corpusu, czyli drewnianej rury oraz stroika.
Korpus fagotu wykonany jest zwykle z drewna klonowego, rzadziej z hebanowca lub palisandru. Ma kształt stożka, który rozszerza się ku dołowi. Wewnątrz korpusu znajduje się system rur i otworów rezonansowych nadających brzmieniu fagotu charakterystyczny, głęboki i zarazem miękki ton.
Na górnym końcu korpusu znajduje się ustnik z podwójnym stroikiem. Jest to najbardziej skomplikowany element fagotu, odpowiedzialny za wydobycie dźwięku. Stroik składa się z dwóch trzcin, pomiędzy którymi grający dmucha, wprawiając w drgania powietrze wewnątrz instrumentu. Trzciny są mocowane na specjalnym korku i mają bardzo cienkie, elastyczne końcówki.
Klucze i zakres fagotu
Fagot jest instrumentem transponującym, co oznacza że dźwięki zapisane w nutach brzmią o oktawę niżej niż są zapisane. Podstawowym kluczem jest basowy, choć w nuty wkracza też klucz wiolinowy dla zapisu najwyższych dźwięków.
Zakres fagotu sięga od kontra B do e2. To niemal 4 oktawy obejmujące bardzo niskie, charakterystyczne dźwięki tego instrumentu. Dźwięki w najniższym rejestrze są nieco przytłumione i mają bardziej zamknięte brzmienie.
Historia powstania fagotu
Instrumenty poprzedzające fagot pojawiły się już w średniowieczu. Jednym z nich był dulcjan - drewniany instrument o kształcie kija pasterskiego, z podwójnym stroikiem. Miał on jednak znacznie mniejszy zakres i mocniejsze, ostre brzmienie.
W XVI wieku w Niemczech powstała szalmowa fletnia, która była bezpośrednim protoplastą nowożytnego fagotu. Miała już typowy kształt rozszerzającego się ku dołowi korpusu i podwójny stroik. Z czasem udoskonalono ten instrument, zwiększając jego możliwości.
Nazwa "fagot" pojawiła się po raz pierwszy w XVII wieku we Francji i Włoszech. Pochodzi od włoskiego słowa fagotto, czyli "mała fasola" - nawiązuje do kształtu instrumentu.
Fagot w epoce klasycyzmu
Wraz z nastaniem epoki klasycyzmu fagot zyskał swoją klasyczną postać i stał się ważnym elementem orkiestr symfonicznych. Kompozytorzy tacy jak Bach, Händel, Haydn czy Mozart chętnie wykorzystywali brzmienie fagotu w swoich dziełach.
W XIX i XX wieku instrument przeszedł dalsze udoskonalenia mechaniczne, poszerzające jego możliwości techniczne. Jednak podstawowa budowa i brzmienie pozostały niezmienione od czasów klasycznych.
Czytaj więcej: Tuba Instrument Dęty Muzyczny Dęta Klasyczny Niski Ton Blaszany Dęty Wysokiej Jakości
Rodzaje i odmiany fagotów
Istnieje kilka odmian fagotu, różniących się wielkością, strojem i brzmieniem. Podstawowy fagot orkiestrowy nazywany jest też fagotem C. Jest nastrojony do tonacji C.
Mniejszy fagot altowy nazywany fagotem Es jest nastrojony o kwintę wyżej i ma jaśniejsze, bardziej ostre brzmienie. Najmniejszy z rodziny jest fagot tenorowy lub fagot F - jego dźwięk jest o oktawę wyższy niż fagotu C.
Rzadziej spotykane odmiany to m.in. fagot kontrafagot o bardzo niskim brzmieniu czy fagot subkontra, sięgający najniższych rejestrów.
Jak grać na fagocie?
Gra na fagocie instrument muzyczny wymaga zaawansowanych umiejętności i długoletniej praktyki. Trzeba opanować wiele technik, w tym specyficzny sposób wydobywania dźwięku przez dmuchanie między dwoma trzcinami stroika.
Aby kontrolować intonację, trzeba precyzyjnie dawkować strumień powietrza i zmieniać napięcie warg, żuchwy oraz podniebienia miękkiego. Palce sterują otworami na fagocie i trzeba je bardzo wszechstronnie wyćwiczyć.
Prawidłowa postawa przy grze, ułożenie rąk oraz oddech brzuszny to kolejne ważne elementy gry na tym instrumencie. Latami trzeba też ćwiczyć czystość artykulacji i intonacji.
Ćwiczenia i literatura
Aby nauczyć się gry na fagocie, potrzebne są systematyczne ćwiczenia pod okiem doświadczonego pedagoga. Początkujący wykonują gamy, pasaże i etiudy, stopniowo poszerzając zakres techniczny.
Dopiero po latach można przejść do bardziej zaawansowanego, klasycznego repertuaru solowego, kameralnego i orkiestrowego z udziałem fagotu.
Fagot w muzyce klasycznej
Fagot od wieków jest cenionym instrumentem orkiestrowym. Jego charakterystyczne, ciepłe i niskie brzmienie wspaniale wypełnia przestrzeń brzmieniową między smyczkami, dętymi drewnianymi i miedzianymi.
Kompozytorzy chętnie wykorzystywali solowe możliwości fagotu, obdarzając go ważnymi partiami. Słynne melodie fagotu można usłyszeć m.in. w operach Mozarta i Wagnera.
Fagot niesie ze sobą zadumę lasu, tajemniczość cienia i refleksje filozofa - Hector Berlioz
Wirtuozowskie koncerty fagotowe napisali m.in. Vivaldi, Weber czy Mozart. Ten ostatni grał także sam na tym instrumencie. Fagot solo pojawia się też w poematach symfonicznych, np. "Don Juan" Ryszarda Straussa.
Fagociści
Wielkimi fagocistami byli m.in. Carl Maria von Weber, Franz Danzi czy Ludwig Milde. Wśród współczesnych wirtuozów tego instrumentu wymienić można Sergia Azzolini, Benedetto Lupo czy Arkadiusza Miśkiewicza.
Ciekawostki o fagocie
Fagot ma wiele interesujących właściwości, które sprawiają, że jest on nie tylko pięknym, ale i nieco tajemniczym instrumentem.
- Z powodu swojego charakterystycznego wyglądu i dźwięku fagot czasem nazywany jest "brodatym obojem".
- Ze względu na skomplikowaną budowę i trudną technikę gry, fagot uchodzi za jeden z trudniejszych instrumentów dętych.
- W mitologii instrument ten symbolizuje czasem ponurą zadumę i melancholijne nastroje.
- Fagocista gra zazwyczaj na fagocie ustawionym lekko ukośnie, pod kątem ok. 45 stopni.
- Fagot potrafi imitować brzmienie ludzkiego głosu, np. chrapliwy głos starca.
Mamy nadzieję, że ten artykuł pozwolił Ci lepiej poznać niezwykły fagot instrument muzyczny i jego bogatą historię. Życzymy miłego eksplorowania świata muzyki!
Podsumowanie
Fagot to niezwykły fagot instrument muzyczny, który mimo swojej długiej historii wciąż intryguje i zachwyca. Ten drewniany instrument dęty ma bardzo rozpoznawalne, charakterystyczne brzmienie, które idealnie wpasowuje się w orkiestrową przestrzeń dźwiękową.
Geneza fagotu sięga średniowiecza i takich instrumentów jak dulcjan czy szalmowa fletnia. Jednak dopiero od czasów baroku fagot zyskał swoją klasyczną formę, która przetrwała do dziś. To za sprawą kompozytorów epoki klasycyzmu jak Mozart instrument ten stał się powszechnie znany i doceniany.
Gra na fagocie wymaga wieloletnich ćwiczeń i opanowania specyficznej techniki oddechu, artykulacji i wydobywania dźwięku. Jednak umiejętność gry na tym niezwykłym instrumencie daje ogromną satysfakcję i pozwala wykonywać arcydzieła muzyki klasycznej.
Mamy nadzieję, że ten artykuł pozwolił Ci bliżej poznać historię, budowę i brzmienie tego nieco tajemniczego instrumentu. Zaprośmy więc fagot do swojego życia, wsłuchując się w jego kontemplacyjne dźwięki.
Tagi
Udostępnij artykuł
